Βράδυ στην Ομόνοια, υδατογραφία σε χαρτί, 42x34 εκ., 2024
Evening in Omonia Square, watercolour on paper, 42x34 cm, 2024

Η νυχτερινή Ομόνοια είναι από μόνη της μια οθόνη προβολής αναμνήσεων, συνειρμών και εικόνων. Ο έντονος συμβολισμός της πλατείας αποκτά μια συμβολική και αμφίσημη διάσταση τις βραδινές ώρες, όταν τα φώτα της πόλης μεταβάλλουν τους όγκους και τις κλίμακες. Η Άρτεμις Χατζηγιαννάκη μας δίνει μια σύγχρονη προσέγγιση ενός νυχτερινού περιπτέρου στη φωτισμένη Ομόνοια. Τα περίπτερα, που μοιάζουν να είναι εκεί από πάντα, φεγγοβολούν κατάφορτα με περιοδικά, αναψυκτικά και ψυγεία. Νεαροί διαβάτες με σακίδια και πατίνια δίνουν τον τόνο της εποχής μας. Στο έργο αυτό γίνεται μια διεύρυνση του χρονικού ορίζοντα, ώστε η νοσταλγική Αθήνα να έρθει να συναντήσει την Αθήνα της ρεαλιστικής καθημερινότητας. Η σκηνή που μας δίνει η Άρτεμις Χατζηγιαννάκη είναι μπροστά στο παλιό, νεοκλασικό ξενοδοχείο «Μπάγκειον», έργο του Τσίλλερ, στη γωνία με την οδό Αθηνάς. Τα περίπτερα της Ομόνοιας, όπου μπορεί να βρει κανείς εφημερίδες επαρχιακές ή από διάφορες γλώσσες, έχουν αποκτήσει τη δική τους μυθολογία για τις κυριακάτικες εφημερίδες, που τις έβρισκε κανείς από το βράδυ του Σαββάτου. Αυτοί οι μικροί «ναοί» της κατανάλωσης, των ειδήσεων, της παρακμής και της ζώσας πραγματικότητας, τα περίπτερα της Ομόνοιας,  είναι μάρτυρες μιας ατελείωτης και σύνθετης πινακοθήκης προσώπων. Μας θυμίζουν σελίδες από τον Μιχαήλ Μητσάκη ή από τον Γιώργο Ιωάννου και μας συνδέουν με τρόπο άμεσο και φυσικό με την Αθήνα του εγγύς παρελθόντος.


Omonia Square at night is in itself a screen on which are projected memories, associations, images. The intense symbolism of the square acquires a symbolic and ambiguous dimension in the evening hours, when the city lights alter the perspective and balance. Artemis Chatzigiannaki gives us a modern view of a night kiosk in illuminated Omonia Square. The kiosks, which seem to have been there forever, glow with magazines, refreshments and refrigerators. Young passersby with backpacks and scooters set the tone of our time. In this work, the time horizon is brought to the present, so that the Athens of the past comes to meet the Athens of tangible contemporary life. The scene that Artemis Chatzigiannaki presents us with shows the façade of the old, neoclassical Bageion hotel, a building designed by Ziller, located on the corner of the square and Athinas Street. The kiosks of Omonia, where one can find provincial newspapers and foreign-language papers, have acquired their own folk tradition, as it is here that you can find the Sunday papers already on Saturday evening. The kiosks of Omonia – mini temples of consumption, news, decadence, and living reality – are witnesses of an endless and complex gallery of faces. They remind us of descriptions by Greek novelists Michael Mitsakis or George Ioannou and lead us back to Athens of the near past.

Το Κορίτσι με την Ομπρέλα, υδατογραφία σε χαρτί, 35x48 εκ., 2024
Girl with Umbrella, watercolour on paper, 35x48 cm., 2024

Στην Αθήνα της μπελ επόκ, η πλατεία Συντάγματος ήταν το κέντρο της κοινωνικής και κοσμικής πρωτεύουσας. Εκεί, θα έβλεπες όλους τους φίλους και γνωστούς, όλοι λίγο-πολύ γνωρίζονταν, έστω και εξ αποστάσεως, και τα πολυάριθμα καφενεία γέμιζαν κόσμο για καφέ τούρκικο, γκαζόζα, μαστίχα… Σε εκείνο το Σύνταγμα των αρχών του 20ού αιώνα, μας μεταφέρει η Άρτεμις Χατζηγιαννάκη με αυτό το έργο της στο οποίο πρωταγωνιστούν όχι μόνο τα δύο διαφορετικά περίπτερα-κιόσκια αλλά και το κορίτσι με την ομπρέλα. Αυτή η μυστηριακή φιγούρα του μικρού κοριτσιού, με το καπέλο, το κοντό φουστανάκι και την ομπρέλα, δίνει χάρη και ιδιαίτερο ύφος στην όλη σύνθεση που έχει ως φόντο τα κτίρια της οδού Γεωργίου Α’. Δεξιά, διακρίνουμε τη «Μεγάλη Βρετανία», στο αρχικό Μέγαρο Δημητρίου, έργο του Θεόφιλου Χάνσεν, και αριστερά, βλέπουμε το Μέγαρο Βούρου, γωνία με Σταδίου, όπου στεγαζόταν το ιστορικό καφενείο του Ζαχαράτου. Το περίπτερο με τη διαφήμιση για το γάλα «Κλιμ» αποκρύπτει τη θέα προς το Μέγαρο Σκουλούδη που το 1934 έδωσε τη θέση του στο ξενοδοχείο «Κινγκ Τζωρτζ». Έχει μεγάλο ενδιαφέρον και το περίπτερο αριστερά, σε ένα προγενέστερο, γαλλικού τύπου κιόσκι με πυργίσκο, γεμάτο και αυτό περιοδικά και διαφημίσεις. Και τι δεν θα δίναμε να μπορούσαμε να πλησιάσουμε…


In belle époque Athens, Syntagma Square was the center of the social and secular capital. There you would meet friends and acquaintances – everyone seemed to know everyone in those days, even remotely – and the numerous cafés were bustling with people who came for their Turkish coffee, a fizzy refreshment, or mastic sweet spoon in water. Artemis Chatzigiannaki takes us back to Syntagma Square of the early 20th century with this work of hers starring not only the two differing kiosks but also the girl with the umbrella. The mysterious figure of the little girl, with her hat, short skirt and umbrella, gives grace and a particular style to the whole composition, whose background contains the buildings along King George I Street. On the right, we see the Hotel Grande Bretagne in the original Demetriou Mansion, designed by Theophilos Hansen; on the left, we see the Vouros Mansion, on the corner the square and Stadiou Street, where the historic Zacharatos café was housed. The kiosk with the advertisement for Klim milk obscures the view of the Skouloudis Mansion, which in 1934 gave way to the King George Hotel. The kiosk on the left, in an earlier, French-style kiosk with a turret, also full of magazines and advertisements, is also of great interest. If only we could get closer, in place and time, to this moment of the past.

Με την Θεία Λένα στο Ραδιοπρόγραμμα, υδατογραφία σε χαρτί, 49x37 εκ., 2024
With Aunt Lena, watercolour on paper, 49x37 cm, 2024

Το «Ραδιοπρόγραμμα» υπήρξε ένα παράθυρο στον κόσμο τα χρόνια που προηγήθηκαν της τηλεόρασης. Αυτό το εξώφυλλο μας μεταφέρει στο 1965, λίγο πριν αρχίσει να εκπέμπει η ελληνική τηλεόραση, όταν δηλαδή το ραδιόφωνο είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στην οικιακή ενημέρωση και ψυχαγωγία. Ήταν η εποχή των ραδιοφωνικών σειρών, του ραδιοφωνικού θεάτρου, των ελαφρών τραγουδιών. Ήταν όμως και η εποχή της Θείας Λένας. Η εκπομπή της Θείας Λένας, κατά κόσμον Αντιγόνης Μεταξά, ήταν τόσο δημοφιλής που δύσκολα μπορεί να βρει κανείς κάτι ανάλογο σήμερα. Απευθυνόταν στα παιδιά και η φωνή της «Θείας Λένας» έμπαινε στις ψυχές τους και πλημμύριζε τη φαντασία τους. Εκείνες οι ραδιοφωνικές εκπομπές της Αντιγόνης Μεταξά, που υπήρξε σπουδαία παιδαγωγός, έγραψαν ιστορία γιατί ήταν αληθινές, εκπαιδευτικά σωστές και απευθύνονταν στα παιδιά χωρίς διαμεσολάβηση. Χιλιάδες παιδιά έμεναν ακίνητα και αμίλητα μπροστά στον ραδιοφωνικό δέκτη. Η ώρα της Θείας Λένας ήταν ιερή, ήταν δική τους… Η Άρτεμις Χατζηγιαννάκη μας δίνει στο έργο αυτό ένα ατμοσφαιρικό εξώφυλλο αλλά και την ατμόσφαιρα μιας εποχής. Η «Θεία Λένα» πρωταγωνιστεί σε αυτό το έργο, μαζί με την αγαπημένη της εγγονή, τη Μαρία, κόρη της Λήδας Κροντηρά. Η Μαρία, η εγγονή της Αντιγόνης Μεταξά, είναι η σκηνοθέτρια Μαρία Ηλιού.


“Radioprogramma” was a window onto the world in the years preceding television. This image takes us back to 1965, just before Greek television began broadcasting, when radio played a leading role in bringing information and entertainment into the home. It was the era of radio series, radio theatre, and light songs. But it was also the era of “Aunt Lena”. The show of Aunt Lena, aka Antigone Metaxa, was so popular that one can hardly find anything similar today. It was produced for children, and the voice of “Aunt Lena” came to fill their hearts and fire their imagination. The radio shows of Antigone Metaxa, who was a great educator, made history because they were unpretentious, educationally well designed, and aimed simply and directly at children. Thousands of children would sit before the family radio set in eager silence while listening to the programme. Aunt Lena’s hour was sacred, it was especially for them. In this picture Artemis Chatzigiannaki renders the atmosphere of an entire era. “Aunt Lena” stars in this image, together with her beloved granddaughter, Maria, daughter of Leda Krontira, who – as Maria Iliou – would go on to become an acclaimed film director.

Το Κίτρινο Λεωφορείο, Υδατογραφία σε χαρτί, 40x38 εκ., 2024
The Yellow Bus, watrcolour on paper, 40x38 cm, 2024

Οι φωνές των εφημεριδοπωλών, όταν διαλαλούσαν τα πρωτοσέλιδα των απογευματινών εφημερίδων που κυκλοφορούσαν νωρίς το μεσημέρι, ήταν ένας γνώριμος ήχος του αθηναϊκού κέντρου. Οι εφημεριδοπώλες φορτώνονταν τεράστιο αριθμό εφημερίδων (και ήταν πολλοί οι τίτλοι τότε) και με αξιοθαύμαστη δεξιοτεχνία τραβούσαν από τον βαρύ πάκο των εφημερίδων που κρατούσαν παραμάσχαλα τον τίτλο που ένας περαστικός του ζητούσε δίνοντάς του το δίδραχμο. Αλλά ένας καλός εφημεριδοπώλης ήταν και ένα κινητό δίκτυο. Είχε και τους σταθερούς πελάτες του. Περνούσε από γραφεία, καταστήματα ή καφενεία, και άφηνε την εφημερίδα για τον καθένα γνωρίζοντας τι διάβαζε και με πόση ανυπομονησία περίμενε την άφιξή του. Στο έργο αυτό της Άρτεμης Χατζηγιαννάκη, ο εφημεριδοπώλης με τη χαρακτηριστική σχεδόν χορογραφική κίνησή του, βρίσκεται στην οδό Σταδίου στο ύψος της Παλιάς Βουλής. Πίσω του διακρίνουμε το κτίριο του ΟΤΕ, χτισμένο γύρω στο 1930 από τον Αναστάσιο Μεταξά και στο βάθος μπορούμε να φανταστούμε το «Αττικόν». Δεξιά, ένα από τα προπολεμικά λεωφορεία της POWER, με το χαρακτηριστικό κίτρινο χρώμα, κινείται στην οδό Σταδίου και μας δίνει εκείνη την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα της δεκαετίας του 1950. Βρισκόμαστε στην καρδιά της Αθήνας και η φωνή του εφημεριδοπώλη «Εφημερίδεεες…» ηχεί ως αντίλαλος από τη σήραγγα του χρόνου.


The cries of the newspaper hawkers, when they trumpeted the headlines of the afternoon newspapers circulating early in the afternoon, were a familiar sound in the center of Athens. The hawkers would have a great pile of newspapers and with admirable skill pulled from the heavy pile the particular newspaper that the passerby wanted in return for a couple of drachmas. But a good newspaper hawker was also a mobile information hub. He had his regular customers. He would pass by offices, shops, or coffee shops, and leave the newspaper for each and all, knowing which particular paper each person was eagerly awaiting. In this picture by Artemis Chatzigiannaki, the newsboy, with his almost characteristic choreographed pose, is located on Stadiou Street, level with the Old Parliament. Behind it we can see the building of the OTE national telephone utility, built around 1930 by Anastasios Metaxas, while beyond it we can imagine the building of the celebrated Attikon cinema. On the right, we can see one of the “Power” buses dating back to pre-war times, in standard yellow colour, trundling along Stadiou Street and giving us that special atmosphere of the 1950s. We are located in the heart of Athens, the newspaper hawker cries out “Neeeeewspapers”, and the voice echoes through the tunnel of time.

"Κυριακάτικο ξύπνημα", υδατογραφία σε χειροποίητο χαρτί, 50εκ.Χ38εκ., 2024