Ημερολόγιο 2024: Βρυσάκι
Ημερολόγιο 2022: Σύνταγμα
Πάμε Σύνταγμα σαν άλλοτε…
Δέσποινα
Σαββοπούλου, εφ. Ελεύθερος Τύπος, 9-1-2022
Στην πιο ιστορική και κεντρική πλατεία της Αθήνας, στην πολύβουη πλατεία Συντάγματος, είναι αφιερωμένο το νέο ημερολόγιο της Αρτέμιδος Χατζηγιαννάκη. Ενα ημερολόγιο χάρμα οφθαλμών, με έργα που φιλοτέχνησε η εικαστικός και μας ταξιδεύουν σε μια άλλη εποχή και αιχμαλωτίζουν όψεις, γωνιές και στιγμιότυπα που φαντάζουν οικεία, αλλά και νοσταλγικά.
Η καταξιωμένη εικαστικός Αρτεμις Χατζηγιαννάκη, που πέρσι είχε φιλοτεχνήσει ένα αντίστοιχο ημερολόγιο για την πλατεία Ομονοίας, αυτήν τη φορά επανέρχεται με το νέο ημερολόγιο τοίχου επίσης, που αποτελεί ιδανική επιλογή τόσο για το δικό σας σπίτι όσο και για να το προσφέρετε στους αγαπημένους σας.
Το ημερολόγιο είναι δίγλωσσο (ελληνικά – αγγλικά) και περιλαμβάνει δώδεκα εικαστικά έργα της Αρτέμιδος Χατζηγιαννάκη, ένα για κάθε μήνα. Ολα τα έργα είναι υδατογραφίες, που ανακαλούν εικόνες της πλατείας Συντάγματος, οι οποίες έχουν συνδεθεί με παλαιότερες δεκαετίες. Το υψηλής αισθητικής ημερολόγιο συμβάλλει στην ιστορική εικαστική εικονογραφία της Αθήνας, όταν μάλιστα εμπλουτίζεται από δώδεκα συνοδευτικά κείμενα του δημοσιογράφου και συγγραφέα Νίκου Βατόπουλου, καθώς και ένα εκτενέστερο εισαγωγικό κείμενο του ιδίου, ένα χρονικό από μνήμες και βιώματα, που μαζί με την κοινωνική και την πολιτική ιστορία της χώρας διατρέχει τη νεότερη μυθολογία της πλατείας, της «Αθήνας, που μας περιέχει όλους», όπως παραστατικά αναφέρει ο ίδιος. Το ημερολόγιο περιλαμβάνει, επίσης, προλογικό σημείωμα της Αρτέμιδος Χατζηγιαννάκη, καθώς και μετάφραση όλων των κειμένων στα αγγλικά από τον John Davis.
«Σύγχρονη ιστορία»
Τι ήταν αυτό που έκανε την Αρτέμιδα Χατζηγιαννάκη να επιλέξει την πλατεία Συντάγματος ως θέμα του νέου της ημερολογίου;
«Μα πρόκειται για την πιο μεγάλη, την πιο κεντρική και την πιο ιστορική πλατεία της Αθήνας», λέει η ίδια στον «Ε.Τ.» της Κυριακής και συνεχίζει: «Από μπροστά της παρήλασε όλη η σύγχρονη ελληνική ιστορία. Στα καφενεία και τα ζαχαροπλαστεία της κάθισαν πρωθυπουργοί, στρατιωτικοί, τραπεζίτες, δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες, ποιητές».
Οσο για τα θέματα που απεικονίζονται στα δώδεκα έργα, σηματοδοτούν, όπως λέει η Αρτεμις Χατζηγιαννάκη, «τη μυθολογία μιας άλλης εποχής και ενός κόσμου στο μεταίχμιο παλαιού και νέου: Μικροπωλητές, πλανόδιοι φωτογράφοι και εφημεριδοπώλες, περίπτερα, καφενεία και βιβλιοπωλεία, μεγάλα ξενοδοχεία και φωτεινές επιγραφές, τραμ, τρόλεϊ και τροχονόμοι, προσφιλείς παραστάσεις και συνειρμοί. Το ημερολόγιο αυτό ήταν ένα συναρπαστικό ταξίδι στην ιστορία, στη μνήμη και τα ίχνη όλων αυτών που αγαπήσαμε και προς στιγμήν φαίνεται να έχουμε χάσει. Ολων εκείνων των βιωμάτων μας στο κοινό σώμα της πόλης, που διαμόρφωσαν την κοινή μας μοίρα και αναφορά, τον ομφάλιο λώρο, με τον οποίο τόσο πολύ θα θέλαμε να επανασυνδεθούμε».
«Σημείο αναφοράς»
Στη δική του εισαγωγή στο ημερολόγιο ο Νίκος Βατόπουλος σημειώνει: «Η πλατεία Συντάγματος, με όλες τις στρώσεις της ιστορίας της, κέντρο της Αθήνας και σημείο αναφοράς για κατοίκους και επισκέπτες, είναι η πιο διάσημη ίσως πλατεία στην Ελλάδα, μαζί με την Ομόνοια. Με την Ομόνοια σχηματίζει ένα δίπολο, ένα ζευγάρι, που είναι καθαρό στη σημασία και στον συμβολισμό του, μέσα από τη σαφή αντίθεση. Οσο “λαϊκή” είναι η Ομόνοια, άλλο τόσο “αστικό” είναι το Σύνταγμα, αλλά σε κάθε περίπτωση η πλατεία Συντάγματος στέκεται πάνω από εύκολες ερμηνείες, καθώς έχει πολλά πρόσωπα και άλλες τόσες ιστορίες να αφηγηθεί. Ο καθένας και η καθεμία συνδέονται με την πλατεία Συντάγματος με τον έναν ή τον άλλον τρόπο.
Η καταξιωμένη εικαστικός Αρτεμις Χατζηγιαννάκη, που πέρσι είχε φιλοτεχνήσει ένα αντίστοιχο ημερολόγιο για την πλατεία Ομονοίας, αυτήν τη φορά επανέρχεται με το νέο ημερολόγιο τοίχου επίσης, που αποτελεί ιδανική επιλογή τόσο για το δικό σας σπίτι όσο και για να το προσφέρετε στους αγαπημένους σας.
Το ημερολόγιο είναι δίγλωσσο (ελληνικά – αγγλικά) και περιλαμβάνει δώδεκα εικαστικά έργα της Αρτέμιδος Χατζηγιαννάκη, ένα για κάθε μήνα. Ολα τα έργα είναι υδατογραφίες, που ανακαλούν εικόνες της πλατείας Συντάγματος, οι οποίες έχουν συνδεθεί με παλαιότερες δεκαετίες. Το υψηλής αισθητικής ημερολόγιο συμβάλλει στην ιστορική εικαστική εικονογραφία της Αθήνας, όταν μάλιστα εμπλουτίζεται από δώδεκα συνοδευτικά κείμενα του δημοσιογράφου και συγγραφέα Νίκου Βατόπουλου, καθώς και ένα εκτενέστερο εισαγωγικό κείμενο του ιδίου, ένα χρονικό από μνήμες και βιώματα, που μαζί με την κοινωνική και την πολιτική ιστορία της χώρας διατρέχει τη νεότερη μυθολογία της πλατείας, της «Αθήνας, που μας περιέχει όλους», όπως παραστατικά αναφέρει ο ίδιος. Το ημερολόγιο περιλαμβάνει, επίσης, προλογικό σημείωμα της Αρτέμιδος Χατζηγιαννάκη, καθώς και μετάφραση όλων των κειμένων στα αγγλικά από τον John Davis.
«Σύγχρονη ιστορία»
Τι ήταν αυτό που έκανε την Αρτέμιδα Χατζηγιαννάκη να επιλέξει την πλατεία Συντάγματος ως θέμα του νέου της ημερολογίου;
«Μα πρόκειται για την πιο μεγάλη, την πιο κεντρική και την πιο ιστορική πλατεία της Αθήνας», λέει η ίδια στον «Ε.Τ.» της Κυριακής και συνεχίζει: «Από μπροστά της παρήλασε όλη η σύγχρονη ελληνική ιστορία. Στα καφενεία και τα ζαχαροπλαστεία της κάθισαν πρωθυπουργοί, στρατιωτικοί, τραπεζίτες, δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες, ποιητές».
Οσο για τα θέματα που απεικονίζονται στα δώδεκα έργα, σηματοδοτούν, όπως λέει η Αρτεμις Χατζηγιαννάκη, «τη μυθολογία μιας άλλης εποχής και ενός κόσμου στο μεταίχμιο παλαιού και νέου: Μικροπωλητές, πλανόδιοι φωτογράφοι και εφημεριδοπώλες, περίπτερα, καφενεία και βιβλιοπωλεία, μεγάλα ξενοδοχεία και φωτεινές επιγραφές, τραμ, τρόλεϊ και τροχονόμοι, προσφιλείς παραστάσεις και συνειρμοί. Το ημερολόγιο αυτό ήταν ένα συναρπαστικό ταξίδι στην ιστορία, στη μνήμη και τα ίχνη όλων αυτών που αγαπήσαμε και προς στιγμήν φαίνεται να έχουμε χάσει. Ολων εκείνων των βιωμάτων μας στο κοινό σώμα της πόλης, που διαμόρφωσαν την κοινή μας μοίρα και αναφορά, τον ομφάλιο λώρο, με τον οποίο τόσο πολύ θα θέλαμε να επανασυνδεθούμε».
«Σημείο αναφοράς»
Στη δική του εισαγωγή στο ημερολόγιο ο Νίκος Βατόπουλος σημειώνει: «Η πλατεία Συντάγματος, με όλες τις στρώσεις της ιστορίας της, κέντρο της Αθήνας και σημείο αναφοράς για κατοίκους και επισκέπτες, είναι η πιο διάσημη ίσως πλατεία στην Ελλάδα, μαζί με την Ομόνοια. Με την Ομόνοια σχηματίζει ένα δίπολο, ένα ζευγάρι, που είναι καθαρό στη σημασία και στον συμβολισμό του, μέσα από τη σαφή αντίθεση. Οσο “λαϊκή” είναι η Ομόνοια, άλλο τόσο “αστικό” είναι το Σύνταγμα, αλλά σε κάθε περίπτωση η πλατεία Συντάγματος στέκεται πάνω από εύκολες ερμηνείες, καθώς έχει πολλά πρόσωπα και άλλες τόσες ιστορίες να αφηγηθεί. Ο καθένας και η καθεμία συνδέονται με την πλατεία Συντάγματος με τον έναν ή τον άλλον τρόπο.
Ας σκεφτούμε μονάχα ότι το Σύνταγμα είναι η μικρογραφία της πολιτικής και της κοινωνικής ιστορίας της χώρας. Οταν αποφασίστηκε ότι τα Ανάκτορα θα χτίζονταν σε εκείνο το σημείο της πόλης, θα γινόταν ο καθρέφτης της επίσημης πόλης, αλλά και σημείο έλξης της αστικής Αθήνας. Οι συστάδες των σπιτιών στην Πλάκα, στο Μοναστηράκι και στου Ψυρρή ήταν τόσο κοντά, αλλά και τόσο μακριά ταυτόχρονα. Το Σύνταγμα έμελλε να συμβολίσει έναν νέο κόσμο, τον κόσμο μιας νέας πρωτεύουσας.
Το Σύνταγμα σφραγίζει με τον παλμό του την Αθήνα, όχι μόνο ως απόηχος μιας μικρότερης ρομαντικής πόλης, αλλά και ως κέντρο μιας μητρόπολης με τα πολλά πρόσωπα του 21ου αιώνα. Ωστόσο, η ανάγκη να σταθμίσει κανείς το παρελθόν, τις διηγήσεις και τις αναμνήσεις, να ξαναδεί τις παλαιές φωτογραφίες και να συνομιλήσει εμμέσως με όσους έφυγαν και όσους χάρηκαν αυτήν την ίδια πόλη γεννά ένα νέο βλέμμα. Νοσταλγικό όσο πρέπει, με εκείνη τη δροσερή αύρα του χρόνου που καταλύεται, αλλά και με την αγάπη εκείνη για αυτό που ήταν και για αυτό που είναι».
Εικαστική ιστοριογραφία
Κάνοντας αναφορά στο έργο της Αρτέμιδος Χατζηγιαννάκη, ο Νίκος Βατόπουλος σημειώνει χαρακτηριστικά: «Είναι μια εικαστική δημιουργός που συστηματικά προχωρεί την ερευνητική ματιά της πέρα από το προφανές και οργανώνει σταδιακά μια μεγάλη τοιχογραφία μνήμης. Η αθηναϊκή πινακοθήκη της επεκτείνεται τώρα και εστιάζει στην πλατεία Συντάγματος, ανακαλώντας μνήμες μέσα από μια επιλεκτική άντληση θεμάτων, τα οποία με τη σειρά τους αποτελούν κομμάτι μιας κοινής κληρονομιάς. Αυτή η τράπεζα αναμνήσεων ενεργοποιείται με την τεχνική της υδατογραφίας, στην οποία η Αρτεμις Χατζηγιαννάκη επιδίδεται με ξεχωριστό ταλέντο, ιδρύοντας άθελά της μια δική της σχολή αθηναϊκής κοινωνικής ιστορίας. Ξεφυλλίζοντας αυτό το ημερολόγιο αισθάνεται κανείς μέτοχος μιας μεγάλης αστικής παρακαταθήκης και γεννιέται η επιθυμία να δηλώσει παρών στο χθες, στο σήμερα, στο αύριο. Η ιστορία της Αθήνας μάς περιλαμβάνει όλους.
Η ομορφιά της τέχνης της Αρτέμιδος Χατζηγιαννάκη, η σχολαστικότητα με την οποία κάνει την έρευνά της, η αγάπη της στην ιστορία, στην πόλη και, κυρίως, στους ανθρώπους της, αναδεικνύουν το σύνολο του έργου της σε μια ενότητα εικαστικής ιστοριογραφίας. Κάθε έργο, μια ιστορία. Κάθε ιστορία, οι άνθρωποι της πόλης μας».
Ημερολόγιο 2022: Σύνταγμα |
Υμνος στο παρελθόν του Συντάγματος σε 12 υδατογραφίες
Το Περιοδικό, Εβδομαδιαία έκδοση του “Εθνικού Κήρυκα” - Σάββατο 11 - Κυριακή 12 Δεκεμβρίου 2021, της Γιάννας Κατσαγεώργη
Η Αρτεμις Χατζηγιαννάκη συμπίεσε την ψυχή της μέσα στα συμβολαιογραφικά έγγραφα που συνέτασσε για πολλά χρόνια, διασχίζοντας από νεαρή ηλικία και για πολλά χρόνια τους δρόμους της Αθήνας, με πρωταγωνιστές τη Σόλωνος, την Πανεπιστημίου, την Ακαδημίας, το Σύνταγμα, την Ομόνοια και μια μέρα αποφάσισε πολύ απλά, να ζωγραφίσει τις γειτονιές γύρω από αυτούς, όπως τις είχε αποτυπώσει στη μνήμη της από παιδί, είτε μέσα από περιοδικά ή φωτογραφίες.
Τα μοναδικά αυτά έργα της που μαγεύουν τον κάθε Ελληνα και ξένο, τα έκανε εικαστικά ημερολόγια, ώστε η προσφορά της στη μνήμη της Αθήνας που χάνεται, να αποτελεί ένα μικρό ιερό στον τοίχο κάθε σπιτιού της σύγχρονης πρωτεύουσας. Στο φετινό της ημερολόγιο για το 2022, περιγράφει εκείνο το παλιό και τόσο αγαπημένο Σύνταγμα, που σήμερα είναι βαριά τραυματισμένο από εισβολείς πάσης φύσεως, κουλτούρας και εθνότητας με τη σφραγίδα της παγκοσμιοποίησης στο συντριβάνι του, που ξαποσταίνουν οι αγωνίες ενός αβέβαιου αύριο.
Το ημερολόγιο εμπλουτίζεται από δώδεκα συνοδευτικά κείμενα του δημοσιογράφου και συγγραφέα Νίκου Βατόπουλου, ο οποίος έχει ειδικευτεί στην ιστορία της Αθήνας και σε θέματα αστικού πολιτισμού και ένα εκτενέστερο εισαγωγικό κείμενο του ιδίου, που διατρέχει τη νεότερη μυθολογία της πλατείας. Επιπλέον, είναι δίγλωσσο (ελληνικά – αγγλικά) και περιλαμβάνει δώδεκα εικαστικά έργα της Αρτεμης Χατζηγιαννάκη, ένα για κάθε μήνα. Ολα τα έργα είναι υδατογραφίες που ανακαλούν νοσταλγικά οικείες όψεις και γωνιές της πλατείας Συντάγματος. Συνιστά ιδανικό και προσιτό δώρο αλλά και προσθήκη στην ιστορική εικαστική εικονογραφία της Αθήνας.
Η Αρτεμις Χατζηγιαννάκη κατάφερε κάτι που κανένας αναγνωρισμένος ζωγράφος δεν κατάφερε μέχρι σήμερα. Εσκισε τον ουρανό, τον αέρα και τη θάλασσα και έφερε με τις υδατογραφίες της, την αίγλη του Συντάγματος πίσω. Του καμβά που πάνω του κάναμε κάποτε μεγάλα έργα και τώρα τον μουτζουρώνουμε.
Εισαγωγή στο ημερολόγιο
«Σύνταγμα. Η πιο μεγάλη, η πιο κεντρική, η πιο ιστορική πλατεία της Αθήνας. Από μπροστά της παρέλασε όλη η σύγχρονη ελληνική ιστορία. Στρατεύματα, πομπές, πολιτικές συγκεντρώσεις. Στα καφενεία και τα ζαχαροπλαστεία της κάθισαν πρωθυπουργοί, στρατιωτικοί, τραπεζίτες, δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες, ποιητές, αλλά και ανώνυμοι στοχαστές, όλοι συνοδοιπόροι στην ατέρμονη διαδρομή της.
Μικροπωλητές, πλανόδιοι φωτογράφοι και εφημεριδοπώλες, περίπτερα, καφενεία και βιβλιοπωλεία, μεγάλα ξενοδοχεία και φωτεινές επιγραφές, τραμ, τρόλεϊ και τροχονόμοι, προσφιλείς παραστάσεις και συνειρμοί, που σηματοδοτούν τη μυθολογία μιας άλλης εποχής και ενός κόσμου στο μεταίχμιο παλαιού και νέου.
Το ημερολόγιο αυτό ήταν ένα συναρπαστικό ταξίδι στην ιστορία, την μνήμη και τα ίχνη όλων όσων αγαπήσαμε και προς στιγμήν φαίνεται να έχουμε χάσει. Ολων εκείνων των βιωμάτων μας στο κοινό σώμα της πόλης, που διαμόρφωσαν την κοινή μας μοίρα και αναφορά, τον ομφάλιο λώρο, με τον οποίον τόσο πολύ θα θέλαμε να επανασυνδεθούμε».
Το ημερολόγιο εμπλουτίζεται από δώδεκα συνοδευτικά κείμενα του δημοσιογράφου και συγγραφέα Νίκου Βατόπουλου, ο οποίος έχει ειδικευτεί στην ιστορία της Αθήνας και σε θέματα αστικού πολιτισμού και ένα εκτενέστερο εισαγωγικό κείμενο του ιδίου, που διατρέχει τη νεότερη μυθολογία της πλατείας. Επιπλέον, είναι δίγλωσσο (ελληνικά – αγγλικά) και περιλαμβάνει δώδεκα εικαστικά έργα της Αρτεμης Χατζηγιαννάκη, ένα για κάθε μήνα. Ολα τα έργα είναι υδατογραφίες που ανακαλούν νοσταλγικά οικείες όψεις και γωνιές της πλατείας Συντάγματος. Συνιστά ιδανικό και προσιτό δώρο αλλά και προσθήκη στην ιστορική εικαστική εικονογραφία της Αθήνας.
Η Αρτεμις Χατζηγιαννάκη κατάφερε κάτι που κανένας αναγνωρισμένος ζωγράφος δεν κατάφερε μέχρι σήμερα. Εσκισε τον ουρανό, τον αέρα και τη θάλασσα και έφερε με τις υδατογραφίες της, την αίγλη του Συντάγματος πίσω. Του καμβά που πάνω του κάναμε κάποτε μεγάλα έργα και τώρα τον μουτζουρώνουμε.
Εισαγωγή στο ημερολόγιο
«Σύνταγμα. Η πιο μεγάλη, η πιο κεντρική, η πιο ιστορική πλατεία της Αθήνας. Από μπροστά της παρέλασε όλη η σύγχρονη ελληνική ιστορία. Στρατεύματα, πομπές, πολιτικές συγκεντρώσεις. Στα καφενεία και τα ζαχαροπλαστεία της κάθισαν πρωθυπουργοί, στρατιωτικοί, τραπεζίτες, δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες, ποιητές, αλλά και ανώνυμοι στοχαστές, όλοι συνοδοιπόροι στην ατέρμονη διαδρομή της.
Μικροπωλητές, πλανόδιοι φωτογράφοι και εφημεριδοπώλες, περίπτερα, καφενεία και βιβλιοπωλεία, μεγάλα ξενοδοχεία και φωτεινές επιγραφές, τραμ, τρόλεϊ και τροχονόμοι, προσφιλείς παραστάσεις και συνειρμοί, που σηματοδοτούν τη μυθολογία μιας άλλης εποχής και ενός κόσμου στο μεταίχμιο παλαιού και νέου.
Το ημερολόγιο αυτό ήταν ένα συναρπαστικό ταξίδι στην ιστορία, την μνήμη και τα ίχνη όλων όσων αγαπήσαμε και προς στιγμήν φαίνεται να έχουμε χάσει. Ολων εκείνων των βιωμάτων μας στο κοινό σώμα της πόλης, που διαμόρφωσαν την κοινή μας μοίρα και αναφορά, τον ομφάλιο λώρο, με τον οποίον τόσο πολύ θα θέλαμε να επανασυνδεθούμε».
Ημερολόγιο 2021: Ομόνοια
Πάμε σαν άλλοτε στην Ομόνοια
Η εικαστικός Άρτεμις Χατζηγιαννάκη μιλάει για το σημείο μηδέν
Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ, 18 Δεκεμβρίου 2020, Δέσποινα Σαββοπούλου
Σε μια άλλη Αθήνα του χθες μάς μεταφέρει το εικαστικό ημερολόγιο τοίχου της Αρτεμης Χατζηγιαννάκη, που μόλις κυκλοφόρησε με θέμα την πλατεία Ομονοίας με συνοδευτικά κείμενα του δημοσιογράφου και συγγραφέα Νίκου Βατόπουλου.
Γεμάτο από μνήμες μιας πρωτεύουσας, όπου η πλατεία Ομονοίας είχε άλλη αίγλη και πολύ διαφορετική εικόνα από τη σημερινή. Τότε που το σιντριβάνι και ο γυάλινος Δρομέας έκαναν καλή παρέα στο κέντρο της, προτού το ένα σταματήσει να ρέει, και το κορυφαίο έργο του Κώστα Βαρώτσου μετακομίσει στη γειτονιά του Χίλτον.
Η εικαστικός Αρτεμις Χατζηγιαννάκη απέδωσε δώδεκα νοσταλγικά θέματα από το πρόσφατο παρελθόν της Ομόνοιας και ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Νίκος Βατόπουλος, εξαιρετικός γνώστης της Αθήνας και της ιστορίας της, έγραψε τα συνοδευτικά κείμενα, ένα για κάθε μήνα του έτους.
Τόσο μέσα από τις εικόνες όσο και τα κείμενα αναφαίνονται η Ομόνοια και ο κόσμος της, οι μορφές της πλατείας στη δεκαετία του ’50 και του ’60, η ιδιαίτερη ατμόσφαιρα των γύρω δρόμων, το παλιό σιντριβάνι, το καφενείο «Νέον», ο γυάλινος Δρομέας, οι μικροπωλητές, τα περίπτερα, οι κυλιόμενες σκάλες, οι τροχονόμοι, οι φωτεινές επιγραφές, τα παλιά τραμ, όλα όσα συγκροτούν τη νεότερη μυθολογία της ιστορικής πλατείας.
Το ημερολόγιο κυκλοφορεί δίγλωσσο (ελληνικά – αγγλικά, σε μετάφραση Jonh Davis) και η αξία του είναι συλλεκτική. Η Αρτεμις Χατζηγιαννάκη, με την τέχνη της υδατογραφίας και τη σωστή χρήση του χρώματος, μας δίνει ζωγραφικά έργα που εμπλουτίζουν την εικαστική ιστορία της Αθήνας.
Οπως σημειώνει η ίδια η Αρτεμις Χατζηγιαννάκη, “η ιδέα της Ομόνοιας ξεκίνησε ως θέμα ατομικής έκθεσης ζωγραφικής, που θα πραγματοποιείτο εντός του 2020 σε κεντρικό σημείο της Αθήνας, σε επιμέλεια του Νίκου Βατόπουλου και σε συνέχεια της μέχρι τότε συνεργασίας μας για την Αθήνα του ’60.
Πέρασε από τις συμπληγάδες του πρώτου και του δεύτερου εγκλεισμού, δοκιμάστηκε από τις αμφιθυμίες και τις ματαιώσεις των ενδιάμεσων μηνών, αλλά, τελικά, κατόρθωσε -όπως η τέχνη πάντα βρίσκει τρόπο να τρυπώνει- να μετουσιωθεί σε ημερολόγιο και να γίνει ένα ευφρόσυνο μήνυμα για την καινούργια χρονιά.
Σε μια άλλη Αθήνα του χθες μάς μεταφέρει το εικαστικό ημερολόγιο τοίχου της Αρτεμης Χατζηγιαννάκη, που μόλις κυκλοφόρησε με θέμα την πλατεία Ομονοίας με συνοδευτικά κείμενα του δημοσιογράφου και συγγραφέα Νίκου Βατόπουλου.
Γεμάτο από μνήμες μιας πρωτεύουσας, όπου η πλατεία Ομονοίας είχε άλλη αίγλη και πολύ διαφορετική εικόνα από τη σημερινή. Τότε που το σιντριβάνι και ο γυάλινος Δρομέας έκαναν καλή παρέα στο κέντρο της, προτού το ένα σταματήσει να ρέει, και το κορυφαίο έργο του Κώστα Βαρώτσου μετακομίσει στη γειτονιά του Χίλτον.
Η εικαστικός Αρτεμις Χατζηγιαννάκη απέδωσε δώδεκα νοσταλγικά θέματα από το πρόσφατο παρελθόν της Ομόνοιας και ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Νίκος Βατόπουλος, εξαιρετικός γνώστης της Αθήνας και της ιστορίας της, έγραψε τα συνοδευτικά κείμενα, ένα για κάθε μήνα του έτους.
Τόσο μέσα από τις εικόνες όσο και τα κείμενα αναφαίνονται η Ομόνοια και ο κόσμος της, οι μορφές της πλατείας στη δεκαετία του ’50 και του ’60, η ιδιαίτερη ατμόσφαιρα των γύρω δρόμων, το παλιό σιντριβάνι, το καφενείο «Νέον», ο γυάλινος Δρομέας, οι μικροπωλητές, τα περίπτερα, οι κυλιόμενες σκάλες, οι τροχονόμοι, οι φωτεινές επιγραφές, τα παλιά τραμ, όλα όσα συγκροτούν τη νεότερη μυθολογία της ιστορικής πλατείας.
Το ημερολόγιο κυκλοφορεί δίγλωσσο (ελληνικά – αγγλικά, σε μετάφραση Jonh Davis) και η αξία του είναι συλλεκτική. Η Αρτεμις Χατζηγιαννάκη, με την τέχνη της υδατογραφίας και τη σωστή χρήση του χρώματος, μας δίνει ζωγραφικά έργα που εμπλουτίζουν την εικαστική ιστορία της Αθήνας.
Οπως σημειώνει η ίδια η Αρτεμις Χατζηγιαννάκη, “η ιδέα της Ομόνοιας ξεκίνησε ως θέμα ατομικής έκθεσης ζωγραφικής, που θα πραγματοποιείτο εντός του 2020 σε κεντρικό σημείο της Αθήνας, σε επιμέλεια του Νίκου Βατόπουλου και σε συνέχεια της μέχρι τότε συνεργασίας μας για την Αθήνα του ’60.
Πέρασε από τις συμπληγάδες του πρώτου και του δεύτερου εγκλεισμού, δοκιμάστηκε από τις αμφιθυμίες και τις ματαιώσεις των ενδιάμεσων μηνών, αλλά, τελικά, κατόρθωσε -όπως η τέχνη πάντα βρίσκει τρόπο να τρυπώνει- να μετουσιωθεί σε ημερολόγιο και να γίνει ένα ευφρόσυνο μήνυμα για την καινούργια χρονιά.
Με την προσμονή και την ελπίδα που φέρνει ένας νέος χρόνος και με αφετηρία ο καθένας τη δική του Ομόνοια, το δικό του σημείο μηδέν για κάθε επανεκκίνηση, καλωσορίζουμε τον νέο χρόνο για να ξαναχαράξουμε διαδρομές μέσα στον συλλογικό χώρο, αυτή τη φορά με περισσότερη κοινωνική συνείδηση και αλληλεγγύη”.
“Η Ομόνοια, ως διαχρονική ιδέα και σταθερή στον χρόνο αστική εμπειρία, είναι συνυφασμένη με την πορεία της Αθήνας στο χρόνο”, σημειώνει ο Νίκος Βατόπουλος. “Με χαρά δέχθηκα την πρόσκληση της Αρτεμης Χατζηγιαννάκη να συνοδεύσω με μικρά κείμενα τα εικαστικά έργα της με θέμα όψεις της πλατείας Ομονοίας και των πέριξ, καθώς πιστεύω ότι η συγκεκριμένη θεματολογία αποτελεί πηγή συγκίνησης και συνδέεται με βιώματα και αφηγήσεις. Ο αθηναϊκός κόσμος που πηγάζει από την τέχνη της Αρτεμης Χατζηγιαννάκη είναι αισθητικά ευφρόσυνος και συναισθηματικά ενεργός. Οι νοσταλγικές όψεις της Ομόνοιας μεταφέρουν στο σήμερα τη διαρκή αγάπη για την Αθήνα και την επιθυμία να είναι κανείς συγκινησιακά παρών».
Το Ημερολόγιο 2019: Σήμερα είναι...
Ημερολόγιο 2019
Κείμενο της Πολυξένης Χούση, στην εφημερίδα Ναυτική Ελλάς, Φεβρουάριος 2019
Η Άρτεμις Χατζηγιαννάκη ανήκει στην κατηγορία εκείνων των τολμηρών που χρησιμοποίησαν την κοινωνικο-οικονομική
δυσπραγία ως αφετηρία νέων οριζόντων. Όταν στα χρόνια της οικονομικής κρίσης το επάγγελμά της –του συμβολαιογράφου– περιορίστηκε, η Άρτεμις ξανάπιασε με την παιδική της λαχτάρα
τη ζωγραφική, την σπούδασε πλάι σ’ έναν σημαντικό δάσκαλο και βάλθηκε να ζωγραφίζει συστηματικά και με πάθος. Εμείς, οι
θεατές των έργων της, παρατηρούμε έκτοτε το πάθος της αυτό να μεταμορφώνεται σε δράση, με ραγδαία εξέλιξη ως προς τα θέματα και τους τρόπους. Γι’αυτά όμως ας μιλήσουν άλλοι,
αρμοδιότεροι.
Εγώ θα σας μιλήσω από την οπτική ενός παιδιού που μεγάλωνε τη δεκαετία του ’60 και που κοιτάζει σήμερα με περιέργεια τη νέα δουλειά της ζωγράφου. Τι βλέπει λοιπόν το κοριτσάκι που ήμουν, και που εν πολλοίς παραμένω;
Βλέπει έναν καιρό που μικροί και μεγάλοι συγκατοικούσαν στον ίδιο κόσμο, χωρίς νεροτσουλήθρες και Τζάμπο και εμπορικά κέντρα. Βλέπει μια Αθήνα με ελάχιστα αυτοκίνητα, με καθαρά πεζοδρόμια και με καλοντυμένους ανθρώπους στενά συνδεδεμένους με τους λούστρους – μ’ εκείνα τα μικρά αγόρια ή άντρες όλων των ηλικιών, που αγόγγυστα έτριβαν και γυάλιζαν παπούτσια όλη μέρα. Βλέπει τον φωτογράφο με το αρχαίο του τρίποδο, συνηθισμένη φιγούρα σε έναν κόσμο με λιγοστές ιδιωτικές φωτογραφικές μηχανές, να φωτογραφίζει μια νεράιδα στους στύλους του Ολυμπίου Διος – και θυμάται, το κοριτσάκι, έναν γέρο φωτογράφο να φωτογραφίζει την ίδια, με τον ψηλό και όμορφο πατέρα της που της κρατάει το χέρι. Χαμογελούσαν, περήφανοι ο ένας για τον άλλο. (Το κοριτσάκι θυμάται ότι στην ασπρόμαυρη φωτογραφία φαίνονταν και οι δυο –πατέρας με κοντομάνικο πουκάμισο και γραβάτα, κόρη με σχολική ποδιά– πολύ κοντύτεροι από όσο ήταν στην πραγματικότητα. Θυμάται επίσης πως ο φωτογράφος θα
πέθαινε σύντομα από γερατειά, και πως λυπόταν γι’αυτό).
Κουλούρια και παγωτά και μπαλόνια πουλιούνται πάντα στην πόλη μας, αλλά σε σταθερά σημεία, σε περίπτερα πολυτελείας ή σε μίνι μάρκετ ή στα απέραντα παιχνιδάδικα. Τότε ο κουλουρτζής, ο παγωτατζής κι ο μπαλονάς ήταν αυτόνομα και αξιοσέβαστα επαγγέλματα, λατρεμένες μορφές για τα
Εγώ θα σας μιλήσω από την οπτική ενός παιδιού που μεγάλωνε τη δεκαετία του ’60 και που κοιτάζει σήμερα με περιέργεια τη νέα δουλειά της ζωγράφου. Τι βλέπει λοιπόν το κοριτσάκι που ήμουν, και που εν πολλοίς παραμένω;
Βλέπει έναν καιρό που μικροί και μεγάλοι συγκατοικούσαν στον ίδιο κόσμο, χωρίς νεροτσουλήθρες και Τζάμπο και εμπορικά κέντρα. Βλέπει μια Αθήνα με ελάχιστα αυτοκίνητα, με καθαρά πεζοδρόμια και με καλοντυμένους ανθρώπους στενά συνδεδεμένους με τους λούστρους – μ’ εκείνα τα μικρά αγόρια ή άντρες όλων των ηλικιών, που αγόγγυστα έτριβαν και γυάλιζαν παπούτσια όλη μέρα. Βλέπει τον φωτογράφο με το αρχαίο του τρίποδο, συνηθισμένη φιγούρα σε έναν κόσμο με λιγοστές ιδιωτικές φωτογραφικές μηχανές, να φωτογραφίζει μια νεράιδα στους στύλους του Ολυμπίου Διος – και θυμάται, το κοριτσάκι, έναν γέρο φωτογράφο να φωτογραφίζει την ίδια, με τον ψηλό και όμορφο πατέρα της που της κρατάει το χέρι. Χαμογελούσαν, περήφανοι ο ένας για τον άλλο. (Το κοριτσάκι θυμάται ότι στην ασπρόμαυρη φωτογραφία φαίνονταν και οι δυο –πατέρας με κοντομάνικο πουκάμισο και γραβάτα, κόρη με σχολική ποδιά– πολύ κοντύτεροι από όσο ήταν στην πραγματικότητα. Θυμάται επίσης πως ο φωτογράφος θα
πέθαινε σύντομα από γερατειά, και πως λυπόταν γι’αυτό).
Κουλούρια και παγωτά και μπαλόνια πουλιούνται πάντα στην πόλη μας, αλλά σε σταθερά σημεία, σε περίπτερα πολυτελείας ή σε μίνι μάρκετ ή στα απέραντα παιχνιδάδικα. Τότε ο κουλουρτζής, ο παγωτατζής κι ο μπαλονάς ήταν αυτόνομα και αξιοσέβαστα επαγγέλματα, λατρεμένες μορφές για τα
παιδιά.
(Σπάνιοι οι πλανόδιοι μπαλονάδες σήμερα, συνήθως γελαστοί Ασιάτες μετανάστες). Ο τροχονόμος, κάτι ανώτερο κι από
ναύαρχος στα παιδικά μου μάτια, κυριαρχούσε σε κεντρικές διασταυρώσεις της Αθήνας αλλά και των προαστίων της. Πιο μαγικά από όλα όσα ανασύρει η Άρτεμις Χατζηγιαννάκη ήταν
τα περίπτερα και τα πάρτυ (με ύψιλον!) στην περίμετρο του επίπλου πολυτελείας ή του μικρού φορητού πικάπ με τους
ανάλογους δίσκους.
Τα περίπτερα, θα πείτε, επιβιώνουν εξελιγμένα και σήμερα. Αλλά τα δικά μας, τα τοτινά περίπτερα, ήταν φτιαγμένα για μας: στο ύψος μας, με δεκάδες κακοτυπωμένα έγχρωμα περιοδικά μόνο για μας διαπλανητικά και κλασικά εικονογραφημένα, και σοκολάτες και καραμέλες γάλακτος αντί για ρέστα και φιλικούς περιπτεράδες, ώστε μπορούσαμε άφοβα να πάμε και να μείνουμε στο περίπτερο της γειτονιάς, ΜΟΝΟΙ ΜΑΣ, ολομόναχοι κι ευτυχισμένοι, όση ώρα θέλαμε. Στα πάρτυ της εποχής εκφράζονταν η συστολή και οι προσδοκίες μιας νεολαίας που πρωτογνώριζε δειλά τις νάυλον και τις δικτυωτές κάλτσες, τα μπλουζ (όπως αποκαλούσαμε τους αργούς χορούς ανά ζεύγος) με σβηστά τα φώτα, τις διφορούμενες ματιές και τα κρυφά τηλεφωνήματα από συσκευές με περιστροφικό καντράν. Πόσες ξένες λέξεις από
τότε στη γλώσσα μας… Ο Ωραίος Νέος Κόσμος χτιζόταν με το αίμα των πατεράδων και των παππούδων μας (πάλι η ελληνική γλώσσα εξαιρεί τις γυναίκες), πάνω σε καταστροφές και σε τεράστιες μετοικήσεις προσφύγων. Εκείνων που έδιναν στα παιδιά τους ό,τι καλύτερο μπορούσαν, μεταγγίζοντάς τους παράλληλα τη φειδώ και τον σεβασμό.
Με σεβασμό και λεπτομερή έρευνα, με πολλή εργασία και σεμνότητα, στήνει η Άρτεμις Χατζηγιαννάκη αυτόν τον κόσμο, τον δικό της κόσμο, με τις πλισέ φούστες και τα μοντέρνα εσωτερικά ντεκόρ του ’60, με τα σοσόνια και τα αντρικά κοστούμια, με τους χωματόδρομους και τα φουριόζικα μοτοσακό, με τα μικρά δώρα –μπαλόνια, παγωτά, σοκολάτες – να φαντάζουν στα αθώα μάτια μας τεράστια.
Όπως το Ημερολόγιο που κρατάμε στα χέρια μας.
Ένα μεγάλο ευχαριστώ, Άρτεμις.
Εύα Καραϊτίδη (κείμενο στο ημερολόγιο 2019)
Τα περίπτερα, θα πείτε, επιβιώνουν εξελιγμένα και σήμερα. Αλλά τα δικά μας, τα τοτινά περίπτερα, ήταν φτιαγμένα για μας: στο ύψος μας, με δεκάδες κακοτυπωμένα έγχρωμα περιοδικά μόνο για μας διαπλανητικά και κλασικά εικονογραφημένα, και σοκολάτες και καραμέλες γάλακτος αντί για ρέστα και φιλικούς περιπτεράδες, ώστε μπορούσαμε άφοβα να πάμε και να μείνουμε στο περίπτερο της γειτονιάς, ΜΟΝΟΙ ΜΑΣ, ολομόναχοι κι ευτυχισμένοι, όση ώρα θέλαμε. Στα πάρτυ της εποχής εκφράζονταν η συστολή και οι προσδοκίες μιας νεολαίας που πρωτογνώριζε δειλά τις νάυλον και τις δικτυωτές κάλτσες, τα μπλουζ (όπως αποκαλούσαμε τους αργούς χορούς ανά ζεύγος) με σβηστά τα φώτα, τις διφορούμενες ματιές και τα κρυφά τηλεφωνήματα από συσκευές με περιστροφικό καντράν. Πόσες ξένες λέξεις από
τότε στη γλώσσα μας… Ο Ωραίος Νέος Κόσμος χτιζόταν με το αίμα των πατεράδων και των παππούδων μας (πάλι η ελληνική γλώσσα εξαιρεί τις γυναίκες), πάνω σε καταστροφές και σε τεράστιες μετοικήσεις προσφύγων. Εκείνων που έδιναν στα παιδιά τους ό,τι καλύτερο μπορούσαν, μεταγγίζοντάς τους παράλληλα τη φειδώ και τον σεβασμό.
Με σεβασμό και λεπτομερή έρευνα, με πολλή εργασία και σεμνότητα, στήνει η Άρτεμις Χατζηγιαννάκη αυτόν τον κόσμο, τον δικό της κόσμο, με τις πλισέ φούστες και τα μοντέρνα εσωτερικά ντεκόρ του ’60, με τα σοσόνια και τα αντρικά κοστούμια, με τους χωματόδρομους και τα φουριόζικα μοτοσακό, με τα μικρά δώρα –μπαλόνια, παγωτά, σοκολάτες – να φαντάζουν στα αθώα μάτια μας τεράστια.
Όπως το Ημερολόγιο που κρατάμε στα χέρια μας.
Ένα μεγάλο ευχαριστώ, Άρτεμις.
Εύα Καραϊτίδη (κείμενο στο ημερολόγιο 2019)