Η Έκθεση το Πνεύμα του ‘60 / Βαΐου - Γιοχάλας
Όψεις της Αθηναϊκής
Ζωής στη Δεκαετία του ʼ60
Των Ζωής Βαΐου και Θανάση Γιοχάλα (κείμενο στον κατάλογο της έκθεσης)
Το πινέλο οδηγεί τη μνήμη, αναπαριστώντας την πραγματικότητα. Οι φωτογραφικές αποτυπώσεις γίνονται υδατογραφίες, από τις οποίες αναδύεται, μέσα από την ελεγχόμενη ρευστότητα των χρωμάτων, η πόλη. Περίπατοι και διαδρομές, αφίξεις και αναχωρήσεις, στάσεις σωμάτων μέσα στην κίνηση του πλήθους, άνθρωποι που εντάσσονται δυναμικά στο αστικό τοπίο.
Η Αθήνα της δεκαετίας του ‘60 είναι ο κόσμος που οριοθετεί η παρούσα ενότητα των έργων της Α. Χατζηγιαννάκη.
Αναγνωρίσιμα τοπόσημα, όπως η Ομόνοια, το Μοναστηράκι, η οδός Πανεπιστημίου, ο Σταθμός των υπεραστικών λεωφορείων Πελοποννήσου, παράγουν τις ηχητικές εικόνες ενός πολύβοου, αεικίνητου, πολύχρωμου ανθρώπινου ποταμού, που ξεχύνεται από παντού και κατακλύζει δρόμους, πεζοδρόμια, σκάλες, πλατείες, αποβάθρες. Αθηναίοι και επαρχιώτες, κοστούμια, ταγιέρ-κάπου διακρίνεται μία κομψή αεροσυνοδός- μοντέρνα αξεσουάρ της γυναικείας και ανδρικής ένδυσης, μαζί με πλεκτά κοφίνια και στραβοβαλμένες τραγιάσκες, γεμίζουν ασφυκτικά την ζωγραφική επιφάνεια και δίνουν ταυτότητα στις ανώνυμες φιγούρες που συνθέτουν τον ανθρώπινο ιστό της ζωντανής, της εξωστρεφούς πόλης.
Το βλέμμα της ζωγράφου μαγνητίζουν χαρακτηριστικοί τύποι των δρόμων, αναπόσπαστα δεμένοι με την καθημερινότητα της εργασίας ή την ανέμελη αργία.
Σκυμμένοι λούστροι πάνω σε σκονισμένα παπούτσια, εξυπηρετούν τη σταθερή πελατεία τους και διεκδικούν τους βιαστικούς περαστικούς με την ταχύτητα και το χαμόγελό τους. Στο πλάι ο κουλουράς με την τάβλα του γεμάτη, διαχρονικό σήμα κατατεθέν του κέντρου της Αθήνας.
«Εδώ τηλεφωνείτε» · ενημέρωση-πρόσκληση
στο καλαίσθητο ξύλινο περίπτερο, το οποίο εκτός από την καθημερινή έντυπη
ενημέρωση ή τους συνήθεις γλυκούς πειρασμούς διαθέτει και το θέλγητρο της
τηλεφωνικής επικοινωνίας. Είναι ίσως το μόνο στοιχείο που το διαφοροποιεί από
το σύγχρονο περίπτερο, οργανικά δεμένο πάντα με την ζωή της πόλης. Ο υπαίθριος παγωτατζής της ΕΒΓΑ με το κινητό «κατάστημά» του ανασύρει αναμνήσεις ανυπόμονης προσμονής και γευστικής απόλαυσης · τα παιδιά της δεκαετίας του 60΄ θυμούνται και χαμογελούν...
Ο τροχονόμος, βασιλιάς στον θρόνο του, δέχεται τα χριστουγεννιάτικα δώρα των συμπολιτών του, με την κεκτημένη επαγγελματική στάση του σώματός του, σ’έναν δρόμο όπου... απουσιάζουν τα αυτοκίνητα.
Με φόντο της αρχαίες κολώνες (ναός του
Ολυμπίου Διός) ο υπαίθριος φωτογράφος απαθανατίζει τη φιλαρέσκεια, αιχμαλωτίζει
τον χρόνο και αποθηκεύει υλικά της μνήμης.
Στη συλλογική μνήμη της πόλης όμως, εγγράφεται και η αποθέωση του ελληνικού σινεμά. Συνωστισμός στον κινηματογράφο ΙΝΤΕΑΛ της οδού Πανεπιστημίου για τα «Κόκκινα Φανάρια», όπου η υπόμνηση-απαγόρευση «Αυστηρώς ακατάλληλον» λειτουργεί ιδιαιτέρως θελκτικά για το φιλοθεάμον κοινό.
Η αυξανόμενη εμπορική κίνηση του κέντρου της Αθήνας δηλώνεται εμφατικά με την πληθώρα των διαφημίσεων, που φιγουράρουν στις προσόψεις των κτιρίων, με τον εποχούμενο, χαρωπό Αη Βασίλη του Μινιόν, με τις κατάφωτες βιτρίνες, ασφυκτικά γεμάτες με ετερόκλητα είδη κατανάλωσης, όπου το κιτς προκύπτει από την αναφομοίωτη, πλην επιτακτική ανάγκη του εκμοντερνισμού.
Στην ίδια ανάγκη και στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου οφείλεται και η ολοένα αυξανόμενη παρουσία των αυτοκινήτων στους δρόμους της Αθήνας. Το κόκκινο κάμπριο «κατσαριδάκι» τρέχει ανάμεσα στα κίτρινα τρόλλεϋ, τα μπλε λεωφορεία, προσπερνάει το ασθμαίνον τραμ, κινείται ορμητικά προς το αύριο.
Παράλληλα η κυριακάτικη εκδρομή με το παμπάλαιο φορτηγό, φορτωμένο με τη γιορτινή ελαφρότητα της σχόλης, επιμένει σ’ένα παρελθόν με ημερομηνία λήξης.
Αντίθετα, η δυναμική αρχιτεκτονική γραμμή του ξενοδοχείου ΧΙΛΤΟΝ είναι η προβολή στο πολλά υποσχόμενο μέλλον της πόλης, η οποία σπεύδει να διαγράψει το παρελθόν της, ζαλισμένη από τις αναθυμιάσεις της φρέσκιας μπογιάς των νεόδμητων πολυκατοικιών, που απωθούν σιγά-σιγά τα αρώματα των ανθισμένων αυλών.
Οι πίνακες της Α. Χατζηγιαννάκη κατάφεραν να μας ταξιδέψουν πίσω στον χρόνο, τότε που διαμορφώνεται η σύγχρονη Αθήνα, τότε που το παλιό με το καινούργιο συνυπάρχουν· πολύ γρήγορα όμως το πνεύμα της εποχής, με κεντρικό το αίτημα του εκμοντερνισμού, θα επιβάλει χωρίς σχεδιασμό και περίσκεψη το νέο πρόσωπο της πρωτεύουσας. Εντούτοις οι άνθρωποι που ζουν και κινούνται στους δρόμους, στο εμπορικό κέντρο και στις παρυφές της πόλης εκπέμπουν αισιοδοξία και δυναμισμό. Απολαμβάνουν το παρόν και καλωσορίζουν το μέλλον.
![]()
Οι επιλεγμένες αποτυπώσεις της
καθημερινότητας, από το ευαίσθητο βλέμμα και το σταθερό χέρι της ζωγράφου,
πέτυχαν να αποδώσουν συναισθήματα, χρώματα, γεύσεις ακόμα, σ’αυτό το παλλόμενο tableau
vivant,
που αποδίδει ρεαλιστικά και αισθαντικά την ατμόσφαιρα της Αθήνας στη δεκαετία
του ‘60.
Τα έργα της Α. Χατζηγιαννάκη προσφέρουν στον θεατή, τροφή για σκέψη, αφορμή για αναστοχασμό και αισθητική απόλαυση. Δεν είναι μόνο μία έκθεση ζωγραφικής, είναι οι πράξεις ενός σπονδυλωτού, ζωηρού και πολυσήμαντου θεατρικού έργου, όπου ο καθένας μπορεί να βρει τη θέση του στα δρώμενα της πόλης και να παίξει στη σκηνή της μνήμης.
Στη συλλογική μνήμη της πόλης όμως, εγγράφεται και η αποθέωση του ελληνικού σινεμά. Συνωστισμός στον κινηματογράφο ΙΝΤΕΑΛ της οδού Πανεπιστημίου για τα «Κόκκινα Φανάρια», όπου η υπόμνηση-απαγόρευση «Αυστηρώς ακατάλληλον» λειτουργεί ιδιαιτέρως θελκτικά για το φιλοθεάμον κοινό.
Η αυξανόμενη εμπορική κίνηση του κέντρου της Αθήνας δηλώνεται εμφατικά με την πληθώρα των διαφημίσεων, που φιγουράρουν στις προσόψεις των κτιρίων, με τον εποχούμενο, χαρωπό Αη Βασίλη του Μινιόν, με τις κατάφωτες βιτρίνες, ασφυκτικά γεμάτες με ετερόκλητα είδη κατανάλωσης, όπου το κιτς προκύπτει από την αναφομοίωτη, πλην επιτακτική ανάγκη του εκμοντερνισμού.
Στην ίδια ανάγκη και στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου οφείλεται και η ολοένα αυξανόμενη παρουσία των αυτοκινήτων στους δρόμους της Αθήνας. Το κόκκινο κάμπριο «κατσαριδάκι» τρέχει ανάμεσα στα κίτρινα τρόλλεϋ, τα μπλε λεωφορεία, προσπερνάει το ασθμαίνον τραμ, κινείται ορμητικά προς το αύριο.
Παράλληλα η κυριακάτικη εκδρομή με το παμπάλαιο φορτηγό, φορτωμένο με τη γιορτινή ελαφρότητα της σχόλης, επιμένει σ’ένα παρελθόν με ημερομηνία λήξης.
Αντίθετα, η δυναμική αρχιτεκτονική γραμμή του ξενοδοχείου ΧΙΛΤΟΝ είναι η προβολή στο πολλά υποσχόμενο μέλλον της πόλης, η οποία σπεύδει να διαγράψει το παρελθόν της, ζαλισμένη από τις αναθυμιάσεις της φρέσκιας μπογιάς των νεόδμητων πολυκατοικιών, που απωθούν σιγά-σιγά τα αρώματα των ανθισμένων αυλών.
Οι πίνακες της Α. Χατζηγιαννάκη κατάφεραν να μας ταξιδέψουν πίσω στον χρόνο, τότε που διαμορφώνεται η σύγχρονη Αθήνα, τότε που το παλιό με το καινούργιο συνυπάρχουν· πολύ γρήγορα όμως το πνεύμα της εποχής, με κεντρικό το αίτημα του εκμοντερνισμού, θα επιβάλει χωρίς σχεδιασμό και περίσκεψη το νέο πρόσωπο της πρωτεύουσας. Εντούτοις οι άνθρωποι που ζουν και κινούνται στους δρόμους, στο εμπορικό κέντρο και στις παρυφές της πόλης εκπέμπουν αισιοδοξία και δυναμισμό. Απολαμβάνουν το παρόν και καλωσορίζουν το μέλλον.
Οι επιλεγμένες αποτυπώσεις της
καθημερινότητας, από το ευαίσθητο βλέμμα και το σταθερό χέρι της ζωγράφου,
πέτυχαν να αποδώσουν συναισθήματα, χρώματα, γεύσεις ακόμα, σ’αυτό το παλλόμενο tableau
vivant,
που αποδίδει ρεαλιστικά και αισθαντικά την ατμόσφαιρα της Αθήνας στη δεκαετία
του ‘60. Τα έργα της Α. Χατζηγιαννάκη προσφέρουν στον θεατή, τροφή για σκέψη, αφορμή για αναστοχασμό και αισθητική απόλαυση. Δεν είναι μόνο μία έκθεση ζωγραφικής, είναι οι πράξεις ενός σπονδυλωτού, ζωηρού και πολυσήμαντου θεατρικού έργου, όπου ο καθένας μπορεί να βρει τη θέση του στα δρώμενα της πόλης και να παίξει στη σκηνή της μνήμης.